Gus Van Sant

Pisac, glazbenik, fotograf, ali prije svega režiser koji je u stanju stvoriti duboko nekonvencionalne, ali i publici drage srednjestrujaške filmske uratke

Radove mu karakteriziraju naglašeni romanticizam, homoseksualni odnosi i paleta disfunkcionalnih likova s margina društva; pijanice, psihopati, tinejdžeri sklonim samoubojstvu i neshvaćeni geniji. Još kao dječak bio je očaran filmom, u školi snima poluautobiografske uratke. 1970. zanimanje za umjetnost (slikanje) vodi ga na Školu dizajna na Rhode Island. S njim u razred išao je i David Byrne i još neki članovi 'Talking Headsa'.

Slušajući kolegij o režiserima avangardnih filmova kao što su Stan Brakhage, Jonas Mekas i Andy Warhol, odlučio je profesionalno se baviti filmovima. Nakon nekog vremena provedenog u Europi, Van Sant 1976. odlazi u Los Angeles i dobiva posao pomoćnika za produkciju kod režisera Kena Shapira. Svoju frustraciju viđenim u Hollywoodu pretače u film 'Alice in Hollywood' (1981), film o glumici koja odlazi u Hollywood gdje napušta sve svoje ideale. Film nikad nije prikazivan.

Fasciniran životom ljudi na marginama društva, snima prvi film u nizu s tom tematikom, 'Mala Noche' (1985). Priča je to o nesuđenoj homoseksualnoj ljubavi između prodavača i meksičkog imigranta u kojoj se ocrtavaju neke karakteristike Van Santova opusa: romanticizam, osjećaj za apsurdno, homoseksualna tematika (kojoj pristupa kao i oslikavanju muško-ženskih odnosa). Film je proslavio svog autora, a Los Angeles Times ga proglasio najboljim nezavisnim filmom godine.

Uskoro odlazi u Hollywood, na poziv Universal studija koji, na svoju žalost, odbijaju njegove ideje (kasnije snimljene filmove 'My Private Idaho' i 'Drugstore Cowboy').

Van Sant seli u Portland u Oregonu gdje oživljava ideje odbačene od Universala. Uz pomoć nezavisne produkcijske kuće Avenue snima 'Drugstore Cowboy' (1989), film o četiri narkomana koji pljačkaju ljekarne kako bi održali svoje navike. 'Cowboy' je potvrdio Van Santovu reputaciju nadarenog autora, a proslavio je i glumca Matta Dillona. Sljedeći film, 'My Private Idaho', prati priču dviju muških prostituki (River Phoenix i Keanu Reeves) razvijajući temu otuđenosti, neuzvraćene ljubavi i koncepta obitelji. Za taj rad dobiva nagradu Independent Spirit.

Sljedeći mu je film, 'Even Cowgirls Get the Blues' (1994), neslavno propao, ali se slavno vraća filmom iz 1995. 'To Die For'. Ova crna komedija s odličnom Nicole Kidman u ulozi ubojito ambiciozne voditeljice vremenske prognoze, snimljena je po romanu Joyce Maynard. Bio je to prvi Van Santov uradak za veći filmski studio (Columbia). Iste godine producira kontroverzni film Larryja Clarka 'Kids'.

1997. dobiva opće pohvale za režiju filma 'Good Will Hunting', ali i gorke zamjerke svojih starih fanova. Film po scenariju Matta Damona i Bena Afflecka (koji su i glavni glumci) priča je o siromašnom mladom geniju, pobire nekoliko Oscara, uključujući i onog za najboljeg režisera. Nekako ga baš i ne ubrajamo u njegov karakterističan izbor, ali...

Uspjeh filma omogućuje mu da sam bira što dalje želi raditi. Režira nevjerojatno vjeran remake Hitchcockova triler remek-djela 'Psycho'. Scenu po scenu prenio je film u boji, a za glumce je angažirao mlade holivudske zvijezde Anne Heche, Vincea Vaughna i Julianne Moore. Ipak, film nije polučio uspjeh kakav se očekivao.

Uskoro se baca u spisateljske vode i objavljuje 'Pink', roman o tuzi nad smrću Rivera Phoenixa, a pozitivne kritike dobiva filmom 'Finding Forrester' sa Sean Conneryjem u glavnoj ulozi, ali ipak napušta visokobuđetnu produkciju. Inspiriran djelima mađarskog režisera Bele Tarra i američkog čudaka Johna Cassavetesa, odlazi u pustinje Argentine, Utaha i Death Valley gdje snima 'Gerry' (2002) s Mattom Damonom i Caseyem Affleckom u glavnim ulogama koji putujući pustinjom kontempliraju o video igricama, životu, sreći. Film na Sundance festivalu polarizira i publiku i kritiku.

2003. Van Sant počinje rad na svom sljedećem filmu, kontroverznom 'Elephant', filmu temeljenom na krvavim događajima u Srednjoj školi Columbine koji su šokirali svjetsku javnost. Film je pobrao snažne, i pozitivne i negativne reakcije na Cannes film festivalu 2003. Ponajviše su mu zamjerali nagašenu artističnost i nedefiniranost racionalnih poriva za ubojstvom. Ipak, žiri je bio jednoglasan. Van Santu je dodjeljena Zlatna palma za najbolju režiju, film je već sad to možemo tvrditi, sremljen na policu s legendama.

Za svog najdražeg režisera ističe Stanleya Kubricka, a malo je poznato da je režirao spot za pjesmu 'Under The Bridge' Red Hot Chilli Peppersa.